Gminne Ewidencje Zabytków
Gminna Ewidencja Zabytków stanowi zestawienie obiektów nieruchomych, będących wytworem człowieka, głównie z zakresu architektury i budownictwa o różnych funkcjach użytkowych, posiadających walory historyczne i artystyczne.
Zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. (Dz.U. z 2003 r. Nr 162 poz. 1568) wójt, burmistrz, prezydent miasta prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy.
Ochrona zabytków, które znajdują się na terenie gminy należy do obowiązków samorządu lokalnego. Zadania stojące przed organami administracji publicznej (m.in. zarządami gmin), precyzuje art. 4 Ustawy z dnia 17 września 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (DZ.U. Nr 162 z 2003 r., poz. 1568). Gminy między innymi mają dbać o: „zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie” oraz zapobiegać „zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków”.
Jednym z obowiązków nałożonych przez ustawę na gminy jest: „uwzględnienie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska”. Temu zadaniu ma służyć gminna ewidencja zabytków, o której jest mowa w artykule 22.
W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte:
- zabytki nieruchome wpisane do rejestru;
- inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków;
- inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.
Ewidencją objęte są obiekty użyteczności publicznej, sakralne, architektura przemysłowa, obiekty techniki, kamienice, wille oraz nekropolie i parki.
Karta ewidencyjna zabytku zawiera w szczególności dane umożliwiające określenie zabytku, jego miejsce położenia lub przechowywania, zwięzły opis cech i wartości kulturowych oraz wskazanie właściciela i posiadacza zabytku.
Gminna ewidencja zabytków, oprócz właściwego zidentyfikowania zasobów wartościowych kulturowo obiektów nieruchomych, służy do określania obszarów ochrony kulturowej w studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, a następnie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Ewidencja zabytków jako całość, stanowi również podstawę i przesłankę merytoryczną do sporządzania gminnych, powiatowych lub wojewódzkich programów opieki nad zabytkami.
Karta adresowa zabytku nieruchomego
Przykład karty adresowej stanowiska archeologicznego.